"Teknologia aukera izango da euskararentzat"

Niessen enpresako euskara batzordeak 20 urte bete ditu aurten eta, urte berean, Bai Euskarari Saria jasota ederto borobildu dute urteurrena. ABB multinazionalaren barruan dago Niessen lantegia, baina euskararekiko atxikipen handia dute enpresan, langileen arteko kohesiorako gako garrantzitsu bihurtzeraino. Bai Euskarari Ziurtagiria du ABB Niessenek, 'Bidean' maila. Iñaki Lete gerentearekin eta Txuss Alfonso Euskara batzordeko kidearekin izan gara hizketan.

Bai Euskarari Saria jaso duzue. Zer suposatzen du horrek zuentzat?

Iñaki Lete: Enpresa mailan horrelako errekonozimendu bat jasotzeak poza ematen du eta, bereziki, euskara batzordearen lana errekonozitzen delako. 20 urte hauetan egin duten lana azpimarratzekoa da; jendearen eskakizuna jaso dute eta jende asko aritu da borondatezko lanean.

Txuss Alfonso: Kasualitatez, gainera, aurten 20 urte betetzen ditu Niesseneko euskara batzordeak. Gauza asko egin ditugu euskararen arloan eta sorpresa izan da, eta poz handia. 

ABB Niessen enpresa industriala da, zer egiten duzue?

(I. L.) Niessen ABB multinazionalaren zati da eta hemen tentsio baxuko aparatuak diseinatu eta ekoizten ditugu. Etxean ukitzen ditugun etengailuak eta entxufeak. Alde tekniko garrantzitsua dago eta diseinuak ere garrantzi handia du. 100 urte baino gehiago ditu eta historia luzea du Oarsoaldean. Herrialde ezberdinetan presentzia handia dugu eta 200 bat pertsonak egiten dugu lan.

(T. A.) Herri mailan esanguratsua izan da Niessen lantegia. Adibide baterako, Errenteriako kultura zentroak Niessen du izena. Herriari asko eman dion enpresa da. 

ABB multinazionalaren barruan dago gaur egun Niessen. Zein paper du euskarak zuen enpresan? Multinazionalean presentzia badu?

(I. L.) Multinazionalaren hizkuntza estandarra ingelesa da. ABB herrialde ezberdinetan dagoenez bere balore garrantzitsu bat da kultura-aniztasuna eta gero eta gehiago komunikatzen da hori ere. Aniztasun horretan ikusi dugu iraunkortasun kontzeptua ere kulturala dela eta euskarak ere baduela hor bere lekua. Kultura-iraunkortasuna ere hor dago eta euskararen presentzia bultzatzea horren parte da. Izan ere, lantegian jendearen grina ikusi dugu euskara normalizatu dadin.

Zein neurri hartu dituzue urte hauetan euskara sustatzeko? Nola eta zergatik erabaki zenuten prozesua abiatzea? 

(T. A.) Kalean oso gutxi gertatzen dena gertatzen da hemen. Triangelu eraginkorra esaten diot nik. Triangelu bertize bakoitza, plano berdinean eta helburu berdinarekin, ekintzen bidez eta kudeaketa planaren bidez, aurrera eramaten dugu helburu baterantz: euskararen presentzia gero eta handiagoa izatea. 

Zuzendaritzak, lantegi barruan dagoen kulturak eta pertsonek osatzen dute triangelu hori. Hirurek egiten duten lanari esker sortzen dira ekimen ezberdinak. Hori izan da klabea 20 urte hauetan. Hasieran euskara erabiltzeko motibazio-ekimenak ziren gehien bat eta, ondoren, ekimen horietatik pasa ginen euskara kudeaketa planean txertatzera. 

(I. L.) Hau arrakastatsua izan bada, ekimen hauen atzean jendea egon delako izan da. Euskara batzordean zerbait sortzen egon zaitezke, baina bertako jendearengan ez badago konpromisorik, alferrik da. Euskararen alde egiteko motibazio handia dago langileen artean, eta horrek kohesioa sortzen du enpresan lan egiteko garaian.

(T. A.) Duela 20 urte ez zegoen sindikaturik, langileen asanblada zegoen eta “auzolana” eta “musutruk” bezalako kontzeptuak aurreratuta zeuden langileen artean. ABB-k Niessen hartu zuenean, langileek diagnostiko bat idatzi zuten eta hor puntu batean zehazten zen euskararen trataerak nolakoa behar zuen izan. Hortik hasi ziren langile batzuk elkartzen eta hura izan zen euskara batzordearen abiapuntua. Motibazioa lanak egin zituzten, ekimen ezberdin asko eta langileen arteko komunitatea sortzea eragin du horrek, kohesio soziala sortzea. Bizitza erdia egin behar dugu hemen eta nahiago dugu kohesioa dagoen leku batean lan egin.

20 urte bete ditu aurten enpresako Euskara batzordeak. Zein izan dira urte hauetako erronka nagusiak?

(T. A.) Motibazio-ekintzetatik kudeaketa planera pasa ginen. Atalak lantzera. Komunitatea sortzera. Departamentu guztiak egon behar ziren euskara batzordean. Beste mugarri garrantzitsu bat Bai Euskarari Ziurtagiria eskuratzea izan zen. Ziurtagiriak euskarari garrantzia ematen dio enpresa barruan eta ekintza-planean ditugun atal asko lantzen ditugu elkarteari esker.

Aurrera begira, zein erronka dituzue euskararen arloan?

(I. L.) Euskararen presentzia handitu nahi dugu. Lanean gero eta estandarizatuago lan egiten da eta horrek zailtasunak sortzen ditu hizkuntzak gehitzeko. Jendearen motibazioa eta euskararekiko komunitate zentzuak laguntzen digu euskararen presentzia hori handitzen. Maila guztietan normaltasunez ikusten da euskararen erabilera, baina lanaren estandarizazioak ez ditu tarteak hain erraz uzten. Badut esperantza txiki bat teknologia berriak lagungarri izango direla hizkuntza txikientzako. Mundu digitalean ez da hain ona izango euskararen presentzia, baina ez dut uste hain txarra izango denik ere. Teknologia aukera izango da euskararentzat, atzean motibazio bat eta gogo bat baldin badago. 

(T. A.) Horretarako pertsona kritikoak eta arduratsuak behar ditugu. Horrelako pertsonak lortzea zaila da; motibazioaz gain ardurak ere hartuko dituzten pertsonak behar dira. Ardura sozialaren barruan dago hizkuntzaren trataera eta ardura sozialaren kontzeptua duten pertsonak behar dira. 

(I. L.) Belaunaldi berriekin baikorra naiz ni. Duela urte batzuk oso ezberdina zen hizkuntzen kudeaketa. Hesi asko zeuden hizkuntzei dagokienez. Gaur egun hizkuntzen trataera beste normaltasun batez egiten da.

(T. A.) Pasa gara euskaraz kafetegian hitz egitetik bilera operatiboak euskaraz egitera. Belaunaldi berriak euskaldunak dira eta kontratazioetan ere euskara jakitea sustatzen da.

Zein gomendio egingo zeniekete bide honetan murgildu nahi duten beste enpresei?

(I. L.) Oso garrantzitsua da langileen artean eskaera bat egotea. Zerbait sustatu nahi bada eskaera bat egon behar da lehendabizi. Enpresaren maila guztietan hartu behar da konpromisoa. Hori edukita merezi du bideari ekiteak. Bestalde, horrelako eskaerak kontuan hartzen direnean langileen kohesioan eta motibazio mailan ere laguntzen du.

(T. A.) Eta kohesio sozial hori neurtzeko baditugu adierazleak; euskarak departamentuen arteko hesiak murrizten ditu. 

Zein da euskararen egoera industria eta teknologia sektorean?

(I. L.) Uste dut administrazioak terminologia aldetik, adibidez, gauza asko bultza ditzakeela: ISO arauen itzulpena, euskarazko terminologia-hiztegiak, etab. Enpresek egiten dituzten ahaleginak biderkatzeko gauza asko egin ditzake administrazioak.